اخلاق و محیط زیست

یکی از قدیمی¬ترین شاخه¬های اخلاق کاربردی، اخلاق محیط زیست است.
اخلاق زیست محیطی شاخه‌ای از مطالعات است که تعاملات انسان با محیط غیر انسانی را از منظر اخلاقی بررسی می‌کند. در اخلاق سنتی عموما انسان که موجودی مختار و دارای افعال و آثاری است محور مسائل اخلاقی بوده است. لیکن تحولات اخیر و تاثیر¬گذاری فن آوری¬های جدید در تخریب سریع و ناجوانمردانه محیط زیست زمینه توجه را به جانب غیر از انسان اعم از حیوانات، کل موجودات زنده و مجموعه¬هایی مانند جمعیت، جوامع گیاهی، اکوسیستم ها، دریاچه¬ها،‌ جویبارها و کوه¬ها کرده است. با این مقدمه روشن می¬شود که محیط زیست خود مفهومی نسبی و قیاسی است؛ بر این اساس همواره این سئوال مطرح است که منظور از محیط زیست محیط زیست انسان، حیوانات و یا چه کسی است؟ محیط زیست در این معنا تمام کره زمین با همه موجودات، ‌آب ها و خاکها و کل زیست کره و حتی فراتر از آن را شامل است. اما اخلا ق محیط زیست شاخه ای از اخلاق کاربردی است که به برخورد انسان ها با عالم غیر انسان و عناصر غیر انسانی می پردازد. از این رو آن چه مستقیما مورد توجه اخلاق محیط زیست قرار دارد، بررسی چگونگی رابطه عوامل انسانی آگاه و خود مختار با چیزهای موجود در محیط زیست است. گفتنی است که اخلاق محیط زیست نه تنها به محیط طبیعی بلکه به محیط شهری نیز توجه دارد؛ توجه به تاثیر پذیری فیزیکی، ذهنی و روحی آدمی از طراحی و مصالح ساختمان¬های ساخته شده نمونه ای از این مسائل است.[1]

[1] . جمعی از نویسندگان،‌ اخلاق کاربردی،‌ قم، ‌پ‍ژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386،‌ ص199